Tremor / Titreme Hakkındaki ve ALEA NÖROTEKNOLOJI'nin Bu Konudaki Çalısmalarına Dair Degerlendirmeleri
ALEA NÖROTEKNOLOJI
Esansiyel tremor (ET) ve Parkinson Hastalıgı (PD), el-kollarda titremeye (tremora) neden olan en yaygın iki durumdur ve cogunlukla elleri etkiler.
Tremor yasamı tehdit etmese de konfor bozucu ve hatta sakatlayıcı olabilir ve günlük aktivitelerin gerceklestirilmesinde ciddi zorluklara neden olabilir.
Titreme icin geleneksel tedavilerin dezavantajları (örnegin, etkinlik eksikligi, ilacların yan etkileri, beyin cerrahisinden kaynaklanan potansiyel riskler) göz önüne alındıgında, etkili, invazif olmayan tremor tedavilerine önemli bir ihtiyac vardır.
Tremor, bir vücut bölümünün ritmik, istemsiz salınım hareketi olarak tanımlanır. Herkes belirli bir derecede titreme (fizyolojik titreme olarak adlandırılır) gösterse de, cok sakatlayıcı titremelere yol acan bir dizi patoloji vardır.
Sıklıgı yasla birlikte artar ve 50- 89 yas arasındaki bireylerin %15'e kadarı etkilenir. Ayrıca, kollarda (üst ekstremite) tremoru olan kisilerin %65'inden fazlası günlük yasam aktivitelerini yerine getirmede ciddi güclükler bildirmektedir.
Ilaclar, esansiyel titremelere karsı uzun yıllardır en yaygın kullanılan tedavilerden biridir. Ne yazık ki, titreme tedavisinde etkili degildir ya da sınırlı etkileri, rahatsız edici yan etkileri vardır. Ilaclar hastaların yaklasık %25'inde titremeyi etkili veya yeterli bir sekilde kontrol edilmez.
Sonuc olarak, insanların yarısından fazlası yan etkiler veya etkisizlik nedeniyle tıbbi tedaviyi bırakmaktadır
Mekanik yüklerin cesitli tremor tipleri üzerindeki etkisi literatürde cok sayıda calısmada tanımlanmıstır.
1974'te Joyce ve Rack, fizyolojik titreme üzerindeki ilave kuvvetin sonuclarını kapsamlı bir sekilde degerlendirdi. Benzer sekilde, hem atalet hem de kuvvet yüklemesi nedeniyle degisen patolojik titreme özellikleri için kanıtlar bulundu. Atalet yükleri tipik olarak ekstremiteye belirli bir kütle eklenerek uygulanır ve esansiyel tremorun (ET) merkezi ve refleks bilesenlerini ayırmak icin kullanılmıstır.
Dıs kuvvetler tipik olarak titreyen kola uygulanan viskoz bir yükten olusur. Her ne kadar baska calısmalar ilave sertlik veya atalet etkilerini arastırmıs olsa da. Ic kuvvetler, yani kas kasılmasından kaynaklananlar ya istemli olarak veya yapay olarak, örnegin transkutanöz nörostimülasyon yoluyla uygulanabilir. Bu nedenle biyomekanik yükleme, örnegin ilaca direncli hastalarda tremor yönetimi icin potansiyel bir alternatif olarak ortaya cıkmaktadır. Sonuçs olarak, gibi bir dizi cihaz gelistirildi ve bazıları pazara bile ulastı. Burada tremorun kökenine degil, etkilenen üst ekstremitenin biyomekanik özelliklerini degistirerek ritmik ve istemsiz bir salınım hareketinin ortaya cıkması olan tezahürü üzerinde etkilidir.
Ek olarak, titreme bastırma icin giyilebilir ortezler kullanan biyomekanik yükleme yönteminin etkinligini göstermistir (Adelstein ve Rosen, 1981; Rocon ve digerleri, 2005; Kazi ve digerleri, 2010; Taheri ve digerleri, 2013; Zhou ve digerleri, 2017). Bu tür cihazlar genellikle biyomekanik sensörlerden [örnegin eklem acıları, hızlanma, etkilesim kuvveti, yüzey Elektromiyografisi (sEMG) ve sarsıcı hareketleri azaltmak için mekanik yükler üreten bir bastırma mekanizması] istemli ve titrek hareketleri tahmin etmek için gelismis sinyal isleme algoritmalarını icerir.
Titreme bastırma icin giyilebilir ortezlerin kullanıldıgı biyomekanik yükleme, bastırma mekanizmasına göre üc tipte kategorize edilebilir: pasif, yarı aktif ve aktif sistemler. Pasif bir sistem, titremeyi bastırmak icin titremeden etkilenen üst ekstremiteye baglı amortisörleri kullanır. Yarı aktif bir sistem, sensörlerden alınan ölcümlere dayalı olarak titreme seviyesini tahmin eder ve sistemin empedansını güncelleyerek bilgileri hareketleri bastırmak icin kullanır. Yarı aktif mekanizma aynı zamanda enerjiyi emerek sarsıcı hareketleri de bastırır. Pasif ve yarı aktif mekanizmalar enerjiyi emerek sarsıntı hareketini zayıflatırken, aktif mekanizma titreme hareketlerini kısıtlamak için aktif olarak zıt yönde hareket saglayabilir. Elektrikli DC ve servo motorlar, öncelikle, bir disli kutusu veya kablo iletim sistemi aracılıgıyla üst uzuv baglantılarını tahrik eden aktüatörler olarak aktif cihazlarda kullanılır. Aktif cihazlar arasında, WOTAS (Tremor Degerlendirme ve Bastırma icin Giyilebilir Ortez) ilk gelistirilen ve üst ekstremite tremor bastırma icin en iyi bilinen ortez olmustur (Rocon ve ark., 2007).
Giyilebilir ortezler kullanılarak tremor bastırmanın ortalama etkinligi 83'tür (±%13). En düsük etkinlik %60'tır (Bilek Tremor Suppression Exoskeleton, WTSE), bes saglıklı bireyle test edilmistir) (Yi ve ark., 2019). En yüksek etkinlik %98'dir (1 ET ile test edilmistir, Loureiro ve ark., 2005). Pasif ortezler 75 (±%12) ile en düsük ortalama etkinlige sahiptir.
Titreme bastırmada titreme bastırma ortezleri kullanan biyomekanik yükleme yönteminin etkinligini ortaya koymaktadır.
Umut verici sonuclar gösterilmis olsa da, mevcut sistemler hantal ve agır kalır.
Sınırlamalar, ortezlerin kullanılabilirligini ve giyilebilirligini önemli ölcüde azaltır ve kullanıcılar tarafından benimsenmesinin önünde önemli engeller olusturur.
Sistemlerin klinik veya evde kullanıma cevrilmesiyle ilgili önemli zorluklar henüz cözülmemistir.
Cihazların cogu yalnızca laboratuvar ortamlarında degerlendirilmistir ve ticari olarak mevcut degildir.
Ortezlerin kullanılabilirligini ve giyilebilirligini (örn. kompakt, hafif, estetik ve yumusak yapı) gelistirmeye odaklanmak gerekiyor.
Titreme önleyici ortezlerdeki arastırma ve gelistirmeler umut verici sonuclar vermis ve cesitli cihazlar gelistirilmis ve test edilmis olsa da bu sistemlerin klinik veya evde kullanıma dönüstürülmesi sınırlıdır.
Bu incelemedeki cihazların hicbiri su anda ticari olarak mevcut degildir veya ALEA NöroTeknoloji dısında piyasaya sürülmemistir. ESANSİYEL TREMOR'da giyilebilir ortez tedavisine karsı agırlık tedavi secenegi Dünya'da ve Türkiye'de bir ilktir.
Özellikle giyilebilir ortez hafif, mekanik olarak esnek, takması kolay, görsel olarak cekici ve kullanıcıların ADL'ler icin güvenle takabilmeleri icin rahat olmalıdır.
Güvenligi ve etkinligi saglamak için tıbbi bir dıs iskelet, ürünlerin tasarımı, gelistirilmesi, üretimi, yazılımı, etiketlemesi ve pazarlanmasıyla ilgili kapsamlı hükümet düzenlemelerine uymalıdır.